Không chỉ đem lại cho du khách sự ngây ngất trước vẻ đẹp hùng vĩ, núi Đá Bàn ở Cape Town – Nam Phi còn làm cho các nhà khoa học, các tổ chức nghiên cứu say mê vô bờ bến bởi sự đa dạng sinh học.
Tôi đến Cape Town từ sân bay Johannesburg sau 2 giờ 30 phút. Ngay từ sân bay quốc tế Cape Town, núi Đá Bàn hiện ra và đập vào mắt của tôi trong làn sương sớm. Dường như, nó xuất hiện ở mọi lúc mọi nơi trên các nẻo đường Cape và du khách cứ hiển nhiên cho rằng nó là biểu tượng của quốc gia nằm cuối cùng của lục địa đen trên bản đồ.
Phượng tím, một trong những biểu tượng mùa xuân của Nam Phi được trồng một ít ở Cape và chúng lô xô ra hoa tím rịm ở một khúc đường nào đó. Dọc theo cung đường biển quanh co là những resort hay khách sạn cao cấp mà ở các vùng này chỉ thấy hầu hết là người da trắng và ngôn ngữ chính sử dụng là tiếng Anh.
Những tên gọi trong quần thể núi Đá Bàn
Dù ở bất kỳ lứa tuổi nào, người địa phương đều biết rành rọt câu chuyện về lịch sử và những cái tên huyền ảo khác trong quần thể của núi Đá Bàn.
Năm 1503, ông Antonio de Saldahan, một thủy thủ người Bồ Đồ Nha đặt chân đầu tiên đến Nam Phi. Bất chợt ông trông thấy một dãy núi với hình dáng “lạ kỳ” nằm án ngữ trong vịnh, ông buột miệng thốt lên bằng tiếng Bồ Đào Nha: “Montanha da Mensa” mà theo tiếng Anh có nghĩa là “Table Mountain – Núi Đá Bàn”.
Kể từ đó, cái tên “Table Mountain” hay “Núi Đá Bàn” được ra đời để đặt tên cho một ngọn núi, mà đỉnh của nó nhìn từ xa trông như một mặt bàn bằng phẳng. Cái tên “Table Bay” – Vịnh Bàn” cũng được ra đời để đặt tên cho cái vịnh nằm dưới chân núi mà người bản địa Khoikhoi sinh sống.
Mặt bàn có kích thước khoảng 3 km theo chiều dài và được bao bọc xung quanh bởi các vách đá thẳng đứng. Để núi Đá Bàn trở nên “huyền ảo” hơn nữa, những nhà khám phá đã đặt nhiều cái tên khi tìm ra những ngọn núi tạo thành mặt bàn.
Nhìn tổng thể, núi Đá Bàn giống như một sân khấu gồm: đỉnh Devil (Ác quỷ, ở phía đông) và núi Lion Head (Đầu sư tử, ở phía tây) là hai bên cánh gà của sân khấu, trung tâm Cape Town và cảng Vịnh Bàn – Table Bay đóng vai trò là tấm màn sân khấu nằm phía sau sân khấu, “Đồi tín hiệu – Signal” cùng với thành phố Bowl phía trước là một thính phòng để khán giả ngồi xem các diễn viên đang diễn một vở kịch.
Núi Đá Bàn – “Montanha da Mensa” là địa danh duy nhất trên mặt đất được đặt tên cho một chòm sao trên bầu trời: “Mensa”. Chòm sao này có thể nhìn thấy được từ Nam Bán Cầu từ lúc nửa đêm vào giữa tháng 7 và nằm dưới sao Orion (sao Thiên Lang). Cái tên chòm sao Mensa được đặt bởi nhà khoa học người Pháp Nicolas de Lacaille khi ông sống tại Nam Phi vào giữa thế kỷ 18.
Những cuộc khám phá
Ngài Antonio de Saldahan là người đầu tiên leo lên ngọn núi Đá Bàn hùng vĩ để thám hiểm, tiếp sau đó là những thủy thủ Bồ Đào Nha. Tuy nhiên, chưa một ai trong thời kỳ đó ghi lại một cách chính xác ngọn núi được hình thành theo sự biến đổi địa chất như thế nào, chiều cao bao nhiêu so với mực nước biển và chiều dài hay chiều rộng của núi bao nhiêu…
Có chăng người ta chỉ nhìn nhận rằng: ngọn núi đá bàn rất “đặc thù” nếu nhìn từ xa và trông rất hùng vĩ khi nhìn từ biển Đại Tây Dương vào. Năm tháng đã trôi qua, vết tích của người Bồ Đào Nha để lại trên núi Đá Bàn là các vết khắc trên đá ở mỏm đá “Đầu sư tử” của núi Đá Bàn.
Rồi người Anh đến Nam Phi, họ bắt đầu chiến dịch quản lý Nam Phi như là một thuộc địa vào năm 1796. Để có số liệu một cách chính xác nhất về ngọn núi này, người Anh vẫn sử dụng “con đường” mà ngài Antonio de Saldahan đã leo lên vào năm 1503. Đỉnh cao nhất của mặt bàn nằm về phía cuối cùng hướng đông của mặt bàn và nó được đánh dấu bởi ngài Maclear Beacon.
Một ụ đá hình tháp được xây dựng tại đây bởi ngài Thomas Maclear vào năm 1865 nhằm áp dụng phương pháp lượng giác để đo chiều cao núi Đá Bàn. Nó cao khoảng 1.086m so với mực nước biển.
Hướng về phía Nam, mặt bàn lại thấp hơn mặt bàn phía Bắc nên người ta gọi mặt bàn hướng Nam là “mặt bàn phía sau” (Back Table). Về hướng Bắc, những sa thạch của núi Đá Bàn sắp xếp một cách tự nhiên tạo thành một “xương sống” của bán đảo Cape. Chiếc “xương sống” đó giống như hình tượng 12 môn đồ của Chúa Jesus (Twelve Apostles) đang ngồi quanh Ngài bên chiếc bàn trong Buổi Tiệc Ly trước khi Ngài chịu khổ nạn đóng đinh trên thập giá.
Trong năm 1796, Sir James Craig đã xây ba ngôi nhà trên núi Đá Bàn và đặt tên theo một phong cách rất “Anh Quốc” để nhớ về cố quốc: nhà của Vua, nhà của công tước xứ York (sau đó đổi tên lại: nhà của hoàng hậu) và nhà của hoàng tử xứ Wales. Hiện nay, hai ngôi nhà của hoàng hậu và hoàng tử xứ Wales đã sụp đổ, chỉ còn lại ngôi nhà của nhà vua còn khá tốt.
Huyền thoại trên đỉnh núi
Khi được biết núi Đá Bàn là một trong 7 kỳ quan di sản thiên nhiên mới bởi UNESCO, cùng với sự hùng vĩ và đa dạng sinh học của ngọn núi, tôi đã háo hức muốn được khám phá ngay khi đặt chân đến Cape Town. Không giống những người đi trước khám phá bằng đôi chân, việc khám phá bây giờ dễ dàng hơn rất nhiều là…chỉ cần mua vé để đi cáp treo.
Cáp treo được đặt ở độ cao 302m so với mực nước biển và chính thức đưa vào phục vụ vào năm 1929. Năm 1997, cáp treo được nâng cấp và có thể vận chuyển một lúc 65 hành khách thay vì 25 hành khách như trước đây.
Xe cáp được thiết kế rất đặc biệt để thỏa mãn nhu cầu ngắm nhìn của du khách: xoay 360 độ quanh trục cáp và một cửa sổ trên xe cáp luôn mở ra, vì thế ít nhất một lần trong quá trình di chuyển lên trên, tôi có thể ngắm nhìn phong cảnh xung quanh tuyệt đẹp nằm bên dưới qua cánh cửa sổ đó.
Những cơn gió lạnh trên đỉnh núi khiến tôi có một chút rùng mình dù mặt trời đang tỏa sáng. Phía bên dưới, biển Đại Tây Dương xanh ngắt đang vỗ về những con sóng lăn tăn vào những bãi cát trắng tinh của Vịnh Bàn. Cả thành phố Bowl nằm yên bình bên cung đường biển hình bán nguyệt.
Trên đỉnh núi, mặt bàn không bằng phẳng như những gì tôi tưởng hay đứng nhìn từ xa khi ở dưới chân núi. Đó là những con đường với độ dốc trung bình, nối núi này qua núi nọ. Dọc theo những con đường đá ghồ ghề là những bụi hoa dại với màu sắc và hình dạng khác nhau đang nở rộ đón nắng.
Ẩn thoáng trong những hang đá hay phía sau bức tường đá là những đôi trai gái tâm tình ước hẹn gắn bó cả cuộc đời trong tiếng gió và sóng biển.
Không chỉ đem lại cho du khách sự ngây ngất trước vẻ đẹp hùng vĩ, núi Đá Bàn còn làm cho các nhà khoa học và các tổ chức nghiên cứu say mê vô bờ bến bởi sự đa dạng sinh học. Chưa kể đến các mảng thực vật nguyên thủy đang sinh sống trong các khe núi, mà chỉ cần khảo sát ngay trên đỉnh núi, các nhà khoa học đã phát hiện ra hơn 2.200 loài thực vật mà hầu hết trong số đó là chung dòng với “quốc hoa Nam Phi”: hoa Protea.
Về các loài động vật hoang dã, các nhà khoa học đã tìm thấy ở nơi đây các loài nhím, cầy, rắn, rùa, hươu, báo, mèo châu Phi… Tuy nhiên, trước tình trạng săn thú của con người, các loài thú hoang đã bỏ đi rất nhiều.
Đứng trên đỉnh núi, những người bản địa đã mách cho tôi một kinh nghiệm: khi gió mùa Đông Nam (từ tháng 5 đến tháng 8) từ biển thổi lên, đó là lúc ngắm núi Đá Bàn tuyệt đẹp và đầy chất thần tiên nhất! Một truyền thuyết ly kỳ được ra đời để ghi dấu cho những khoảnh khắc tuyệt đẹp này: cuộc chiến giữa ác quỷ và tướng cướp biển địa phương có tên là Van Hunk xảy ra.
Do gặp không khí lạnh, ẩm độ trong không khí sẽ ngưng tụ và tạo thành các đám mây trên đỉnh núi. Lúc đó, người dân bản địa ví von: ngọn núi đang được thiên nhiên trải một một tấm khăn trắng toát trên mặt bàn.
