Theo tiếng Sanskrit, Malé có nghĩa là “dòng máu lớn”. Ý nghĩa của từ Malé cũng đã nhắc đến cách thức sinh sống từ xa xưa của người dân cổ đại nơi đây: nằm giữa biển khơi, không nguồn nước ngọt, nhưng có cá ngừ dồi dào của biển Ấn Độ Dương, người cổ đại ở quần đảo này dùng máu của cá ngừ săn được làm nguồn nước để uống.
Hết tận hưởng những ngày “thần tiên” trong resort Kurumba, tôi nhờ tiếp tân khách sạn đưa qua thủ đô Malé vào buổi chiều để tham quan và chờ đợi chuyến bay tối về Việt Nam. Chỉ khoảng 10 phút ngồi tàu, Malé – một trong những thành phố cổ của người Tamil – hiện ra trong tôi với sắc màu lạ lẫm.
Thủ đô nhỏ bé
Diện tích của Malé khoảng 6 km2, nhưng người dân sinh sống tập trung chỉ trong vòng 1.7 km2. Với dân số hơn 103.000 người, Malé được ghi nhận là thủ đô có dân số đông nhất thế giới. Malé không mang đến những sắc màu đặc trưng qua những chiếc khăn choàng hay những bộ áo quần của người bản địa, mà sắc màu Nam Á được thể hiện qua màu sơn của những ngôi nhà. Chỉ cần bước qua một dãy phố ngắn, có ít nhất 10 màu sơn chói lọi khác nhau được sơn phết trên tường nhà. Những sắc màu trên các mãng tường ở Malé mang hơi thở của sự trẻ trung pha lẫn nét cổ kính ẩn thoáng trong những hàng cây xanh mướt được trồng ven đường.
Việc di chuyển trong phố người dân đều sử dụng xe Honda hoặc đi bộ. Vẫn có những chiếc xe hơi chạy thong dong trên phố nhưng hầu hết là của các văn phòng chính phủ. Người dân ở đây phải trả giá khá đắt cho việc mua những chiếc xe honda bởi việc vận chuyển từ đất liền ra đảo tốn khá nhiều chi phí. Việc lọc nước biển chỉ vừa đủ sử dụng cho sinh hoạt và tưới tiêu, nguồn nước uống hầu như được nhập từ đất liền.
Malé không im ắng mà rất nhộn nhịp bởi người dân rất thích được chạy xe Honda mặc cho khoảng cách đến và đi rất ngắn. Thỉnh thoảng, một nhóm thanh niên phá bỉnh chạy xe kiểu “lên ga” làm phố thêm phần sôi động. Mĩm cười nồng ấm và sẳn sàng giúp đở khi du khách cần đến bằng tiếng Anh thông dụng luôn được tìm thấy ở người dân với khuôn mặt “đặc trưng” của vùng miền Nam Á ở thủ đô nhỏ bé này.
Khu lăng mộ Hoàng gia có từ thế kỷ 12 luôn cuốn hút du khách bởi những kiến trúc là lạ pha lẫn giữa Hồi giáo và Tamil. Tất cả đều lằm bằng đá tổ ong. Sự khác biệt giữa ngôi mộ hoàng tử hay công chúa là đầu nhọn phía trên mộ bia (mộ người nam có đầu nhọn phía trên, mộ người nữ bằng phẳng theo hình bán nguyệt). Điêu khắc những đoạn kinh Qu’ran nào đó hay các hoa văn Hồi giáo trên các lăng mộ vô cùng sống động và tinh xảo. Không chỉ có khu lăng mộ hoàng gia, ở Malé còn có Thánh đường Hồi Giáo ngày thứ sáu, cung điện hoàng gia, bảo tàng quốc gia,… là những điểm tham quan thú vị mà du khách không thể bỏ qua khi đến đây. Tất cả những điểm tham quan nằm san sát nhau trên các trục đường chính ở Malé.
Với chiều dài khoảng 1,7 km và chiều ngang 1km, du khách không bao giờ sợ lạc đường ở thủ đô nhỏ bé này.
Đánh bắt cá ngừ – nghề truyền thống của người bản địa
Khu chợ cá nằm gần kề khu chợ trái cây luôn tấp nập và nhộn nhịp khi chiều xuống hay những sớm mai. Những làn da đen xạm bởi cái nắng và gió của biển, sự khuân vác nặng nề những ụ cá tươi không làm mất đi những nụ cười tươi nở trên môi của những người đánh bắt khi các chuyến tàu cập bến. Vừa mổ xẻ con cá ngừ to để phục vụ những miếng cá phi lê tươi roi rói cho khách hàng, bác Hassan vừa chia sẽ với tôi về nghề truyền thống của người bản địa: “khi bắt đầu học cấp 2, tất cả những nam sinh bắt buột phải học thêm những khóa căn bản về nghề đánh cá. Lên đến cấp ba, việc học thêm những khóa đào tạo sâu về nghề đánh bắt như là một chứng chỉ đặc biệt mới được xét duyệt tốt nghiệp phổ thông. Tất cả các khóa học này đều được nhà nước đào tạo miễn phí”.
Tùy theo điều kiện thời tiết từng mùa trong năm mà các trường học sẽ mở và dạy những khóa đánh bắt cho từng loại cá khác nhau. Gần như những nam thanh niên đều biết cách đánh bắt trên lý thuyết khi bước vào đời bởi đó là một trong những nghề truyền thống để sống. Những chuyến đi đánh bắt xa bờ sẽ dạy thêm cho họ những kinh nghiệm thực tế. Mùa đánh bắt xa bờ cao điểm thường rơi vào tháng 1 cho đến tháng 3 trong năm khi gió mùa Đông Bắc thổi lên. Đây cũng là mùa cá ngừ sinh sôi, nảy nở trên biển Ấn Độ Dương. Trong những tháng này, một cảnh sắc tuyệt đẹp trên biển Ấn Độ Dương khi màn đêm đến. Ánh sáng từ những chiếc thuyền đánh bắt lấp lánh tạo thành những dãy sao huyển hoặc trong ngân hà giữa trùng dương mênh mông. Những tháng còn lại trong năm, ngư dân đều ra khơi, nhưng hầu hết chỉ đánh bắt các loại thủy hải sản khác.
Bảo vệ sinh thái cho quần đảo
Thấy tôi có vẻ thích thú với câu chuyện, bác Hassan chia sẻ thêm: “Trước đây, việc đánh bắt thường diễn ra theo quy luật tự nhiên và việc chế biến để xuất khẩu luôn tận dụng hết nguồn thủy hải sản bắt được”. Những năm đầu thập niên 90, khi Maldives đã được cả thế giới biết đến như là thiên đường nghỉ dưỡng, người bản địa lại chuyển qua hình thức khác nhằm bảo vệ sinh thái và nguồn cá cho quần đảo. Mỗi một thuyền đánh cá đều tạo thêm một bể nuôi tự nhiên bên dưới thân tàu với độ sâu khoảng 4m, những loại cá còn nhỏ thay vì đưa vào sử dụng hay chế biến như trước đây được nuôi lại. Môi trường tự nhiên cùng với những thức ăn hàng ngày khiến chúng lớn nhanh và chất lượng không thua gì cá tự nhiên.
Nhiều ngư dân hùng hạp lại với nhau theo dạng nhóm để có những chiếc tàu đánh bắt và bể nuôi tự nhiên to hơn. Bằng hình thức này, chúng tôi vẫn có lượng cá đủ để cung cấp cho các resort hoặc chế biển để xuất khẩu khi điều kiện thời tiết không thuận lợi như gặp bão, mưa hay nắng gắt hoặc trong những mùa đánh bắt thấp điểm (từ tháng 6 cho đến tháng 10). Các resort tại Maldives hầu hết sử dụng cá ngừ tươi để phục vụ du khách, việc xuất khẩu sang các quốc gia lân cận Nam Á không có biển chủ yếu là các loại khô và một ít cá tươi.
Dồi dào về nguồn cá ngừ để khai thác, nhưng Maldives lại không nổi tiếng trong việc đóng cá hộp. Gần đây, các nhà kinh doanh của Thái Lan đến đây hợp tác bằng cách mua cá ngừ tươi, sau đó họ thực hiện đóng hộp và xuất khẩu sang các nước khác mang thương hiệu của họ. Ít nhất bạn có thể nhìn thấy hệ thống cơ sở hạ tầng ở quần đảo này khá tốt, đời sống cũng được nâng cao,… Tất cả là do đánh bắt, chế biến và xuất khẩu thủy hải sản mang lại sau ngành du lịch….
Ở quần đảo Maldives, người bản địa thích ăn cá ngừ tươi được nướng trên bếp than hồng hơn là chế biến các món khác. Những miếng cá phi lê trắng nỏn nà sau khi được nướng cháy cạnh hòa lẫn cùng với nước cốt chanh và nước chấm đặc biệt đem đến hương vị quyến rũ mà tôi luôn thèm thuồng muốn được ăn mãi. Không quá khó khăn để thưởng thức món cá ngừ tươi nướng bởi ven theo chợ cá là những nhà hàng san sát nằm kế nhau.
Rời Malé, trong tôi luôn tràn đầy ý nghĩ: đánh bắt là giá trị “cốt lõi” của sự sống, nhưng ý thức bảo vệ môi trường và nguồn cá mới là vấn đề quan trọng hơn của người Maldivian khi họ thực hiện chiến lược du lịch.
Không nên bỏ qua
Nằm cuối đại lộ Boduthakurufaanu Magu là khu chợ trái cây mang sắc màu nhiệt đới. Với người dân Maldives, thời tiết được chia ra làm 4 mùa tùy thuộc vào cơn gió trong năm và trái cây vùng miền nhiệt đới cũng biến động theo thời tiết đó. Đang vào mùa thu hoạch cao điểm những trái đu đủ và xoài, cái màu vàng tươi óng ánh của chúng khiến tôi có cảm giác muốn thử qua. Hương vị của những trái xoài nho nhỏ khiến tôi nhớ mãi không quên bởi chúng không quá ngọt và cũng không quá chua. Không đa dạng về chủng loại trái cây nhiệt đới như Việt Nam, nhưng tôi cảm thấy hài lòng khi bước đây đến đây bởi sự sạch sẽ và không xô bồ xô bộn về giá cả. Là hòn đảo sống chủ yếu bằng du lịch, nên họ biết cách làm du lịch hơn: mỗi một resort tham gia một quầy hàng trong chợ, người bán hàng là nhân viên của resort nói tiếng Anh rất tốt và hầu hết đến từ các quốc gia lân cận. Niềm nỡ trong cách giao tiếp và bán hàng là điều kiện cơ bản các resort tuyển chọn người để bán hàng.
Sân bay và thủ đô Malé nằm trên hai hòn đảo khác nhau. Từ sân bay, du khách bắt những chuyến tàu Express (10 phút/chuyến) với giá 1USD để đến Malé. Thời gian ngồi tàu khoảng 5 phút. Các resort đều có bán tour tham quan thủ đô với giá từ 15 – 20USD. Để tiết kiệm chi phí, du khách không cần phải mua tour từ các resort bởi Malé không quá lớn và các điểm tham quan nằm san sát nhau. Khoảng 3 tiếng đi lòng vòng, du khách có thể tham quan hết thủ đô nhỏ bé này.
